English
Cây Bò Ma thuộc nhóm III trong bảng phân loại gỗ Việt Nam. Đây là loại gỗ nhẹ, có độ bền cao, dẻo dai và sức chịu đựng lớn.
Tên gọi: Bò Ma, Dổi Lá To
Tên khoa học: Ford – Manglietia fordiana (Hemsl)
Thuộc họ: Ngọc Lan – Magnoliaceae
Đặc điểm nhận dạng cây Bò Ma:
- Cây cao khoảng 6-10 m, vỏ khá nhẵn, thân cao, thẳng, mọc trắng mốc, rễ cọc.
- Tán cây trổ đều xung quanh, lá có cuống dài 5 cm, hình bầu dục xoan ngược, đầu tù, gốc từ từ hẹp trên cuống.
- Cánh hoa màu trắng ngà, có hương thơm nhẹ. Ra hoa vào tháng 4-5. Quả màu đỏ, hạt chín màu đen bóng, thường ra quả vào tháng 7-8.
Đặc điểm sinh học và hình thái:
- Là cây gỗ lớn, sống lâu năm, thích ánh sáng, thường mọc ở rừng nhiệt đới ẩm thường xanh (độ cao dưới 1000m).
- Thường mọc ven suối hoặc chân núi, thích nơi có độ cao dưới 600m so với mực nước biển, lượng mưa ổn định (500-1800mm/năm), độ ẩm tương đối trên 80%, và nhiệt độ bình quân từ 21°C đến không quá 28°C.
- Phần lớn mọc rải rác hoặc thành quần thể thể tích nhỏ.
- Phân bố cây Bò Ma: Cây Bò Ma phân bố ở nhiều nước Đông Nam Á và nam Trung Quốc. Ở Việt Nam, chúng được tìm thấy từ Thừa Thiên Huế trở ra, tập trung nhiều ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang…
Đặc điểm, màu sắc, vân gỗ của Bò Ma:
Gỗ Bò Ma có vân gỗ đậm và sắc nét, thớ gỗ mịn, dai và có mùi đặc trưng. Mặc dù nhẹ, nhưng gỗ này có khả năng chống chịu rất cao. Lõi gỗ chứa tinh dầu giúp tránh mối mọt, mang lại độ bền cho sản phẩm nội thất. Gỗ ít cong vênh khi tiếp xúc với thời tiết khắc nghiệt, không thay đổi màu sắc sau khi sử dụng hoặc qua quá trình sản xuất.
Nhược điểm: Có khả năng co rút, rạn nứt và biến dạng khi khô.
Công dụng:
| Thành phần | Công dụng |
| Vỏ cây | Chứa 0,24% alcaloid và tinh dầu giúp chống giãn mạch, loạn nhịp, chống sốt rét. Vỏ quả cũng chứa nhiều chất có tác dụng trị ho, kháng khuẩn, trị táo bón. |
| Tinh dầu từ thịt quả và hạt | Chứa safrol (70,2% trong thịt quả, 72,9% trong hạt) và methyl eugenol (24,2% trong quả và 18,5% trong hạt) có tác dụng như một vị thuốc nam, trị đau nhức xương khớp và sốt rét. |
| Thân cây | Chứa camphor 23,8%, tinh dầu vỏ thân chứa camphor 15,7%, safrol 14,3%, caryophyllen 15,6%, và elemicin 13,7% có tác dụng trị đau bụng, ăn không tiêu, và kích thích tiêu hoá. |
| Hạt cây | Có tác dụng chữa các bệnh về tiêu hoá và xương cốt. Ngoài ra, hạt cũng có thể dùng làm gia vị ướp đồ nướng, làm nước chấm hoặc ăn kèm với các món lạnh như tiết canh, ốc để tránh rối loạn tiêu hoá và tiêu chảy. Hạt ngâm rượu còn được sử dụng trong việc điều trị các bệnh thoát vị đĩa đệm, thoái hóa khớp, viêm khớp, gai cột sống. |
Ứng dụng của gỗ Bò Ma:
Gỗ Bò Ma thường được sử dụng để làm nội thất như bàn ghế, tủ bếp, giường ngủ, tủ quần áo… Sản phẩm có độ bền ổn định, ít biến dạng, chịu nhiệt và lực tốt. Màu sắc tự nhiên sáng đẹp không cần sơn sửa nhiều, hương thơm tự nhiên từ tinh dầu giúp cải thiện tinh thần, tạo cảm giác dễ chịu và thoải mái cho người.
Trường Dương
